सातारा जिल्ह्याला मोठी ऐतिहासिक, सामाजिक व शैक्षणिक पार्श्वभूमी लाभली आहे । सातारा जिल्हा हा संत महात्मे व योग्यांचा जिल्हा म्हणूनही ओळखला जातो । सप्तर्षिंपैकी एक वैदिक ऋषि व ब्रम्हदेवांचे मानसपुत्र महर्षि भृगु ह्यांचे तपःस्थान व समाधी मंदिर साताऱ्यात आहे । श्री समर्थ रामदास स्वामी ह्यांचा सज्जनगड , श्री गगनगिरी महाराज ह्यांचे जन्मस्थान पाटण हे देखील साताऱ्यात आहे । सातारा जिल्ह्याने भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्यात व सामाजिक जडणघडणीत मोठे योगदान दिले आहे. आधुनिक भारतातसुद्धा सातारा जिल्ह्याने आपला वेगळा ठसा उमटवला आहे. ह्या जिल्ह्याच्या बहुतांश गावांमध्ये युवक भारतीय सेने मध्ये भरती होण्याची परंपरा जपतात. त्यामुळे शूरवीरांचा जिल्हा अशी ओळख ह्या जिल्ह्याने निर्माण केली आहे.

इतिहास

ई.स.पूर्व २०० मधील प्राप्त कोरीव लेखानुसार सातारा जिल्ह्यातील सर्वात जुने ठिकाण म्हणून कराड (पूर्वी क-हाकड) प्रसिद्ध होते. व पांडवांनी जिथे १३ वर्षांचा वनवास भोगला त्या वाई तालुक्याला ‘विराटनगरी’ म्हणून संबोधले जायचे. दक्षिणात्य मौर्य साम्राज्याच्या काळात दोन दशकापर्यंत (ख्रिस्ती वर्ष ५५०-७५०) सातवाहनांचे राज्य होते. त्यानंतर बदामीचे चालुक्य, राष्ट्रकुट, शिलाहार, देवगिरीचे यादव, बहमनी व आदिल शहा (मुस्लिम राज्यकर्ते ), छत्रपती शाहू महाराज आणि शाहू -२ प्रतापसिंह यांनी राज्य केले. आधुनिक शहर हे १६ व्या शतकात स्थापित झाले होते आणि श्रीमंत छत्रपती शाहूमहाराज यांच्या राज्याभिषेकनंतर मराठी राज्‍याची राजधानी झाली. सातारा हे छत्रपती शाहू शहराचे नाव शहराभोवती असलेल्या सात किल्ल्या (सात-तारा) पासून आहे.

वैशिष्ट्ये

सातारा हे गोड: कदी पेढे. म्हणून प्रसिद्ध आहे. सातारा हा प्रसिद्ध अजिंक्यतारा किल्ल्याच्या पायथ्याशी आहे. सातारायात छत्रपती शिवाजी महाराजांची एक अनोखी मूर्ती पवई नाका येथे कॅनॉनजवळ उभी आहे. साधारणत: शिवाजी महाराजांचा पुतळा त्यांना घोड्यावर बसताना दिसतो. [उद्धरण आवश्यक] कास पठार / फ्लॉवर पठार, आता एक जागतिक नैसर्गिक वारसा आहे. शहराच्या मध्यभागी साताऱ्यात दोन राजवाडे आहेत, जुना पॅलेस (जुना राजवाडा) आणि न्यू पॅलेस (नवा राजवाडा) एकमेकांना लागून आहे. जुना पॅलेस सुमारे 300 वर्षांपूर्वी बांधला गेला होता आणि नवीन पॅलेस सुमारे 200 वर्षांपूर्वी बांधला गेला. साताऱ्याच्या पश्चिमेला 20 कि.मी. पश्चिमेस ठोसेघर धबधबा आहे. पश्चिम घाटातील मॉन्सून पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे. विशेषतः जुलै ते ऑक्टोबर दरम्यान पावसाळ्यात लोक या धबधब्याला भेट देण्यासाठी महाराष्ट्रातून येतात.सातारापासून २२ किमी अंतरावर वज्रई धबधबा ,सज्जनगड, सातारा पासून सुमारे 15 किमी. सातारा दरवर्षी 'सातारा हाफ हिल मॅरेथॉन' आयोजित करतो. 2015 मध्ये त्यांनी २,6१18 धावपटूंसह बहुतेक लोकांसाठी माउंटन रन (सिंगल माउंटन) साठी गिनीज वर्ल्ड रेकॉर्ड पुस्तकात प्रवेश केला. सातारा शहर हे एक सैनिकांचे शहर तसेच निवृत्तीवेतनाचे शहर म्हणून ओळखले जाते.कास पठार येथे वेगवेगळ्या रंगाची आकर्षक फुले पर्यटकाचे मान खेचून घेतात.ऑक्टोबर ते डिसेंबर या महिन्यात या फुलांचा बहार असतो.सातारा जिल्‍हा मराठी राज्‍याची राजधानी होती.त्‍याचा विस्‍तार सुमारे १४लक्ष कि .मी. इतका होता. ई.स.पूर्व २०० मधील प्राप्त कोरीव लेखानुसार सातारा जिल्ह्यातील सर्वात जुने ठिकाण म्हणून कराड (पूर्वी क-हाकड) प्रसिद्ध होते. व पांडवांनी जिथे १३ वर्षांचा वनवास भोगला त्या वाई तालुक्याला ‘विराटनगरी’ म्हणून संबोधले जायचे

सातारा हे सह्याद्रीच्या कुशीत लपलेला एक जिल्हा आहे.साताराला शिवाजी महाराजांचा वारसा लाभलेला आहे.सज्जनगड हा किल्ला सातार मध्ये आहे.सज्जनगड मध्ये छत्रपती शिवाजी महाराजांचे गुरू समर्थ रामदासस्वामीची समाधी आहे.रामदास स्वामी हे शिवाजी महाराजांचे गुरू होते.सात डोंगरांनी मिळून बनलेला हा सातारा म्हणून ओळखला जाणारा जिल्हा आहे. सातारा मध्ये वास्तुसंग्रहालय आहे.पांडवांनी जिथे १३ वर्षांचा वनवास भोगला त्या वाई तालुक्याला ‘विराटनगरी’ म्हणून संबोधले जायचे .दक्षिणात्य मौर्य साम्राज्याच्या काळात दोन दशकापर्यंत (ख्रिस्ती वर्ष ५५०-७५०) ‘सातवाहनांचे ‘ राज्य होते.हा जिल्हा दक्षिण महाराष्ट्राचाच एक भाग असून आतापर्यंत बदामीचे ‘ चालुक्य ‘ ,’ राष्ट्रकुट ‘,’ शिलाहार ‘, देवगिरीचे यादव ,’ बहामनी ‘ व ‘ आदिल शहा ‘,(मुस्लिम राज्यकर्ते ),’ शिवाजी महाराज ‘ (मराठी राज्यकर्ते ), ‘शाहू महाराज‘, आणि ‘शाहू -२ प्रतापसिंह‘ यांनी राज्य केले.

साताऱ्यातील आकर्षणे

• महाबळेश्वर.
• महाबळेश्वर.
• सज्जनगड.
• तापोळा.
• ज्योतिबा मंदिर.
• प्रतापगड किल्ला.
• शिखर शिंगणापूर.